Blog Soler Berk: 'Iedereen heeft recht op bestaan en zekerheid'

We hoeven de kranten maar open te slaan en het woord ‘crisis’ vliegt je om de oren. Voor alles wat niet lekker lijkt te gaan in dit land, creëren we inmiddels een crisis. Ik sprak onlangs een collega die juist daarom gestopt is met het nieuws te volgen. Het lijkt in ieder geval niet goed voor de moraal van ons land. Het is veel, onoverzichtelijk en draagt bij aan een gevoel van onmacht. We kunnen niet alles in één keer oplossen. Sterker nog; juist daarom breng ik voor mijzelf focus aan. Ik kijk waar ikzelf invloed op kan hebben. Zoals Desmond Tutu zei: ‘There is only one way to eat an elephant: a bite at a time.’ Ofwel, richt je op jouw stuk van de puzzel. 

Ik zet mij in op het thema armoede en schulden. Daar heb ik buikpijn van. Het gaat met veel mensen niet goed. Waar we al grote groepen kwetsbare gezinnen hadden voor corona, doen stijgende prijzen hen nu de das om. Hier komt nu een grote groep van middeninkomens bij. Als wij de cijfers van het CBS mogen geloven, komen er komend jaar zelfs 100.000 kinderen in armoede bij. Dat brengt ons op ruim 300.000 kinderen in armoede. En hier komt het nodige leed vandaan. Realiseer daarbij dat kinderen niet arm worden geboren, maar hun ouders arm zijn. We zijn een van de rijkste landen van de wereld en toch laten we dit gebeuren. Het is onaanvaardbaar en niet alleen een politiek probleem, maar een vraagstuk van ons allen. 

Alles wat je aandacht geeft groeit
Dit vraagstuk verdient meer actie, samenwerking, de durf om het zien en handelingsperspectief. Het loont voor deze gezinnen en ons land, wanneer wij als samenleving hen de aandacht geven die ze verdienen en nodig hebben. En daarin spreek ik uit ervaring, want ook ik groeide op in armoede. Ik ontmoette op mijn levenspad een aantal mensen die zagen wie ik was. Ik was hun aandacht waard. Ik groeide op tot wie ik nu ben. Engelen die voor mij het verschil maakten. Voor hen een klein gebaar, voor mij onbetaalbaar. Iedereen kan zo’n engel zijn. En dit geef ik graag door. 

Inspirerende taalambassadeur
Het is weer Week van de Alfabetisering. Ik heb er heel wat mogen organiseren en meemaken. Deze week brengt mij terug naar mijn tijd bij Stichting Lezen & Schrijven. Ik ontmoette hier vele inspirerende taalambassadeurs. Zo ook een geweldige Amsterdamse powerlady, genaamd Elly. Zij wist 30 jaar lang op creatieve wijze en voor haar hele omgeving te verbergen dat zij nauwelijks kon lezen en schrijven. Zij deed de financiën thuis. Elke maand als haar salaris binnenkwam fietste ze vervolgens Amsterdam rond om alle rekeningen contant af te leveren. Ze betaalde deze bij de balies van de bedrijven. Ze was er soms wel twee dagen mee bezig. 

Aan dit dubbelleven kwam een einde toen ze een nieuwe baan kreeg. Ze ging aan de slag bij de schoolbibliotheek, erg confronterend en pijnlijk. Tegelijkertijd viel het gelukkig al gauw op dat ze niet kon lezen. De schooldirecteur was lief en empathisch en regelde een cursus lezen en schrijven. Haar wereld werd groots en oneindig. Ze kon haar kinderen weliswaar niet meer voorlezen, maar haar kleinkinderen wel. Ze hoefde de stad niet meer rond te fietsen, want ze leerde met acceptgiro’s betalen. 

Bureaucratische vaardigheden
Net op tijd, want Nederland werd steeds complexer: we kregen internetbankieren en inkomensregelingen als huursubsidie gingen op de schop. De vaste lastendruk steeg maar door en voor mensen als deze taalambassadeur is Nederland een onmogelijk land. We vragen namelijk de meeste bureaucratische vaardigheden van de mensen die het minst bureaucratisch vaardig zijn! Als je nu zo’n 120 procent van de bijstandsnorm verdient, zijn er bij jou in de gemeente zomaar 40 landelijke en lokale inkomensregelingen en voordeeltjes waar je recht op hebt. Worden er 8 verschillende definities van inkomen gehanteerd en moet je tientallen loketten af. Met een academische graad al ondoenlijk, laat staan als je moeite met taal hebt.

Armoede duurzaam tegengaan
De laatste tijd hoor ik steeds vaker het woord energiearmoede. Ik vind het de reinste onzin. Het is een product van de lobby van energiebedrijven. Ook zij hebben een verantwoordelijkheid in het oplossen van de problemen. Ze lijken er alleen te zijn voor de mensen in voorspoed. De huidige inflatie en problemen leggen vooral bloot hoe kwetsbaar we al waren. Hoe hoog de vaste lastendruk op wonen en andere zaken is. Het raakt nu zelfs ook de middeninkomens. Tegelijkertijd blijf ik hoopvol, want dit dwingt ons om nu eens echt tot structurele veranderingen te komen en armoede duurzaam tegen te gaan. 

De bestaanszekerheid en het bestaansrecht van Nederlanders staan onder stevige druk en vragen om radicale maatregelen van dit kabinet. Dit betekent het veranderen van het belastingstelsel, regie nemen over de energiemarkt en toegankelijkheid creëren van bestaansrecht en -zekerheid. Niet kijken wat kan, maar aanpakken wat nodig is. Met andere woorden: laten we de kaarten opnieuw durven te schudden. Starten met een duidelijke visie en missie op bestaanszekerheid en bestaansrecht binnen een nieuw sociaal contract. De tijd is er rijp voor. Bestaanszekerheid en bestaansrecht voor iedere Nederlander, oud en jong, hoog en laag opgeleid, rijk of arm. 

Laten we naar elkaar omzien.

Hartelijks,
Soler 

Soler Berk is een van de initiatiefnemers van de Alliantie Kinderarmoede, adviseur bij de het Nederlands Centrum Jeugdgezondheid een van de leden van de Commissie Sociaal Minimum.