Blog Lilith: De invloed van opgroeien in armoede op je zelfbeeld
Op 17 april was het de Dag van de Kinderarmoede en vervolgens op 19 april Dag tegen Pesten. Vandaar dat ik in deze blog de verbinding wil leggen tussen de twee thema’s. Met beide heb ik namelijk ervaring: ik groeide op in armoede en werd gedurende mijn hele jeugd gepest. En dat was geen toeval. Het pesten was een van de vele bijeffecten van armoede.
Er waren verschillende gevolgen van armoede waar ik om gepest werd: overgewicht en slechte conditie, mijn lichaamsgeur, het nooit thuis uitnodigen van vriendjes, het niet kunnen meepraten over waar leeftijdsgenoten mee bezig waren...
Het begon al vanaf de kleuterschool. Ik herinner me dat kinderen lege blikjes en flesjes naar mij gooiden omdat ik dik was. Ze renden achter me aan terwijl ze me met dit afval bekogelden, omdat ik veel minder hard kon rennen dan zij en dat vonden ze grappig. Ik werd daarnaast ook uitgescholden voor “dikke koe” en “lelijke aardappel”. Dit overgewicht vanaf de eerste jaren van mijn leven is deels een gevolg van armoede. Er was namelijk geen geld voor gezonde voeding en sport.
Vanwege het roken van mijn ouders stonk ik vaak naar tabak en wiet en door het gebrek aan geld voor de wasserij rook ook mijn kleding niet fris. Kinderen liepen met een boog om me heen en wapperden met hun hand voor hun neus terwijl ze me uitlachten. Door de slechte toestand van onze woning (muizen, schimmel, rommel) kon ik nooit leeftijdsgenoten bij ons thuis uitnodigen. Hier werden vragen over gesteld en opmerkingen over gemaakt.
Ik ben opgegroeid in Brussel en op de speelplaats werd vaak Frans gesproken, ondanks het feit dat het een Nederlandstalige school was. Ik kon niet goed Frans en kon daardoor niet meepraten. Ik wilde graag een hobby in het Frans doen om beter Frans te leren maar daar was geen geld voor. Ik voelde me hier dom door. Dat er geen geld was voor hobby’s zorgde er ook voor dat ik mezelf niet kon ontwikkelen en geen talenten kon ontdekken en het voelde alsof ik nergens goed in was.
Wanneer je iets elke dag hoort, gedurende 15 jaar lang, dan ga je dat geloven. Ik walgde van mezelf wanneer ik in de spiegel keek. Ik kreeg een hekel aan mezelf en mijn zelfvertrouwen had niet bepaald een hoog niveau. Ik durfde geen nieuwe uitdagingen aan te gaan omdat ik dacht dat ik het toch niet zou kunnen. Kortom, ik ging geloven dat ik lelijk en dom was. Een gevolg hiervan was dat ik heel erg ging pleasen om gezien te worden en aardig gevonden te worden door zowel mijn gezin als leeftijdsgenoten. Ik cijferde mezelf weg.
Deze aannames en hoe ik ermee omging hebben vandaag de dag nog gevolgen op mij. Nog steeds is mijn zelfbeeld vrij laag en zet ik mezelf vaak op de laatste plaats. Maar de negatieve ervaringen zijn wel mijn kracht geworden als hulpverlener. Ik begrijp exact wat het is om in armoede te leven. Als sociaal werker kreeg ik erkenning tijdens mijn studie. Ik ontdekte dat ik ook ergens goed in ben, anderen helpen en onrecht tegengaan. Dit drijft me, heeft me een bestaansreden gegeven. Eigenlijk ook een vorm van bestaanszekerheid. Jezelf de moeite waard vinden om te leven.
Maar het is ook een valkuil dat ik mijn eigenwaarde nog steeds zoveel uit anderen helpen haal. Ik voel nog steeds de behoefte aan bevestiging van anderen. Al heb ik nu wel het zelfvertrouwen om voor groepen te spreken. Dit is gegroeid omdat er op de hogeschool een docent tegen me zei dat ik zo inspirerend kon vertellen. Dat ben ik langzaamaan gaan geloven. Dus de oproep: geef de ander en zeker ook kinderen een compliment, dan hoort hij of zij niet enkel de negatieve kanten. Waardering krijgen is ontzettend belangrijk voor het ontwikkelen van eigenwaarde.